Tôi là một nhà đàm phán. Tôi có gần 30 năm sự nghiệp trong lĩnh vực giải quyết xung đột. Theo tôi hiểu, bản chất của công việc này là nuôi dưỡng lòng tin. Ngay cả những xung đột gay gắt, gay gắt và kéo dài nhất cũng có thể được giải quyết khi lòng tin được thiết lập. Điều ngược lại cũng đúng. Ngay cả những bất đồng tương đối nhỏ cũng có thể ngăn cản việc giải quyết xung đột nếu không có lòng tin giữa các bên.
Khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy trao cho tôi vinh dự lớn vào năm ngoái khi đại diện cho đất nước chúng tôi trong Nhóm tiếp xúc ba bên của tiến trình Minsk, tôi thấy mục tiêu chính của mình là tìm ra tiếng nói chung giúp chúng ta đạt được mức độ tin cậy cần thiết để tái khởi động tiến trình hòa bình. Đây cũng là cách tôi nhìn nhận vai trò của mình với tư cách là Phó Thủ tướng Ukraine phụ trách Tái hòa nhập các Lãnh thổ tạm thời bị chiếm đóng.
Niềm tin phụ thuộc vào việc xác định lợi ích chung, nhưng làm sao chúng ta tìm được một tập hợp lợi ích chung của Ukraine, phương Tây và Nga? Đối với đất nước chúng ta, bất kỳ cảm giác tin tưởng chung nào cũng phải khó khăn lắm mới đạt được. Ukraine đã phải chịu quá nhiều tổn thương vì quá tin tưởng.
Những vết thương sâu sắc và đau đớn nhất xảy ra vào năm 2014. Trong giai đoạn đầu của cuộc tấn công của Nga, những người lính của chúng ta, những người sau này đã chiến đấu rất anh dũng và xứng đáng được gọi là “người máy”, đã trở thành nạn nhân của sự tê liệt chính trị và thậm chí không thể bắn trả kẻ thù.
Chỉ vài ngày trước, họ đã tin rằng kẻ thù này là anh em của họ. Kẻ thù đã thề hữu nghị với chúng tôi, ký các hiệp ước về vấn đề này và liên tục nhấn mạnh mọi thứ mà chúng tôi có chung. Sau đó, họ quay lại và tấn công chúng tôi, đầu tiên là chiếm đóng Crimea rồi nhấn chìm vùng Donbas trong máu. Chúng tôi không thể hiểu nổi những diễn biến không thể tưởng tượng nổi như vậy.
Tiếp theo là Ilovaisk vào tháng 8 năm 2014. Lực lượng chính quy Nga, sau khi xâm lược Ukraine, đã hứa với những người lính bị bao vây của chúng tôi một hành lang nhân đạo để rút lui. Thay vào đó, họ đã phản bội nổ súng vào những đoàn quân không có khả năng tự vệ đang rút lui. Hàng trăm người đã chết. Tội ác chiến tranh này sẽ vẫn là một vết nhơ đáng xấu hổ trên quân phục của mọi thành viên quân đội Nga.
Một vết thương cũ hơn nhưng có liên quan khác vẫn tiếp tục phủ bóng đen lên lịch sử hiện đại của Ukraine. Tôi đang nhắc đến những sự kiện diễn ra ở Budapest cách đây khoảng 25 năm. Cựu tổng thống Ukraine Leonid Kuchma, người trực tiếp tham gia, đã mô tả chúng với tôi.
Đặt niềm tin vào các bảo đảm do Hoa Kỳ, Anh và Nga đưa ra, Ukraine đã ký Bản ghi nhớ Budapest vào ngày 5 tháng 12 năm 1994. Bằng cách này, Ukraine đã tự nguyện từ bỏ kho vũ khí hạt nhân của mình, vốn là kho vũ khí lớn thứ ba thế giới vào thời điểm đó.
Vào ngày ký kết thỏa thuận, nhà lãnh đạo Pháp giàu kinh nghiệm Francois Mitterrand đã nói với Kuchma, “Chàng trai trẻ, anh sẽ bị lừa, theo cách này hay cách khác.” Tổng thống Ukraine gần như không tin vào tai mình. Nếu ông không thể tin vào chữ ký của các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ và Anh cùng với chữ ký của người bạn Boris Yeltsin, thì ông có thể tin vào điều gì? Thật không may, lịch sử đã chứng minh Mitterrand đúng.
Việc chiếm đóng Crimea, các trận chiến ở Ilovaisk và Sân bay Donetsk, việc chiếm Debaltseve sau khi ký Hiệp định Minsk lần thứ hai, việc Nga pháo kích vào thường dân Ukraine ở Mariupol và Kramatorsk, tất cả đều có thể bắt nguồn từ sự phản bội Budapest.
Người dân Ukraine đã đi một chặng đường dài kể từ năm 2014 và đã chấp nhận thực tế rằng chúng ta phải chủ yếu dựa vào nguồn lực của chính mình. Quân đội Ukraine hiện là một trong những lực lượng mạnh nhất ở Trung và Đông Âu. Kinh nghiệm chiến đấu cũng như kinh nghiệm mất mát đã khiến quân đội trở nên mạnh mẽ hơn vô cùng. Ngày nay, chúng ta có hơn 350.000 cựu chiến binh sẵn sàng đứng lên và bảo vệ đất nước.
Về mặt tâm lý, chúng ta cũng đã qua giai đoạn mà thế giới phương Tây vẫn chưa tiếp cận. Sự thiếu chuẩn bị về mặt tâm lý này khiến người dân ở Rome, Brussels hay Vienna càng khó đánh giá được bản chất của mối đe dọa mà họ phải đối mặt. Tuy nhiên, cuối cùng họ cũng sẽ phải làm như vậy.
Ngoài cuộc chiến tranh đang diễn ra ở Ukraine, toàn bộ thế giới phương Tây hiện đang thấy mình trong một cuộc xung đột hỗn hợp chống lại Điện Kremlin. Các chiến dịch thông tin sai lệch lan rộng ở châu Âu và Hoa Kỳ, các cuộc tấn công mạng, sự ủng hộ cho các phong trào chính trị cấp tiến, các vụ ám sát ở khắp mọi nơi từ Salisbury đến Berlin, một nỗ lực đảo chính vũ trang ở Montenegro và các cuộc can thiệp quân sự ở Syria và Libya đều là những khía cạnh của cuộc chiến tranh hỗn hợp của Điện Kremlin bắt nguồn trực tiếp từ việc không ngăn chặn được sự xâm lược của Nga ở Ukraine. Những hành động leo thang này đặt ra câu hỏi cấp bách về việc liệu thế giới văn minh có khả năng chống lại kẻ xâm lược thay vì chỉ xoa dịu nó hay không.
Cho đến nay, rõ ràng là những nỗ lực xoa dịu Moscow bằng cách loại bỏ việc chiếm đóng Crimea khỏi chương trình nghị sự quốc tế chỉ có tác dụng khuyến khích Nga. Thay vì giảm bớt lập trường hung hăng của mình, Nga đang nhanh chóng biến Crimea thành một thành trì quân sự hùng mạnh được thiết kế để củng cố khả năng thống trị Địa Trung Hải, Balkan và Trung Đông. Điều này diễn ra trong bối cảnh hoàn toàn vô luật pháp, trước sự chứng kiến của cộng đồng quốc tế và trong bối cảnh vi phạm nhân quyền trắng trợn tại chính Crimea do Nga chiếm đóng.
Theo một cách nào đó, lịch sử giờ đã quay lại điểm xuất phát. Bằng cách đồng ý từ bỏ kho vũ khí hạt nhân của mình vào năm 1994, Ukraine đã tiết kiệm cho thế giới phương Tây hàng nghìn tỷ đô la chi tiêu quốc phòng trong hai thập kỷ tiếp theo. Việc không thực hiện được tinh thần của Bản ghi nhớ Budapest và bảo vệ Crimea khỏi sự chiếm đóng vào năm 2014 hiện đang buộc phương Tây phải tăng mạnh chi tiêu quốc phòng.
Người kiểm soát cuộc chiến tranh lai ghép toàn cầu ngày nay là Tổng thống Nga Vladimir Putin, và rõ ràng là ông vẫn không nao núng. Ví dụ, trong năm qua, Điện Kremlin đã bắt đầu phân phối hộ chiếu Nga trên diện rộng tại các khu vực tạm thời bị chiếm đóng ở miền đông Ukraine. Chính sách này nhằm mục đích thiết lập một chỗ đứng lâu dài của Nga, làm suy yếu sự tái hòa nhập an toàn của các khu vực này vào Ukraine. Thay vì tìm kiếm hòa bình, Điện Kremlin lại muốn tạo ra một vùng xám dài hạn ở miền đông Ukraine, giúp Nga làm mất ổn định toàn bộ châu Âu.
Nga rõ ràng coi tình hình an ninh quốc tế hiện tại là cơ hội để thử nghiệm ranh giới của thế giới văn minh. Áp dụng cái gọi là “chiến thuật salami” được mô tả tuyệt vời trong bộ phim hài Anh đình đám “Vâng, Thủ tướng”, Điện Kremlin sẽ tạo ra những thách thức ngày càng mới cho phương Tây. Nếu những hành động hung hăng này không gặp phải phản ứng thích đáng, Nga sẽ tiếp tục đẩy ranh giới xa hơn nữa. Có khả năng cao là thử nghiệm tiếp theo mang tính chất này sẽ là một nỗ lực làm mất uy tín của liên minh NATO bằng cách nhắm vào các quốc gia vùng Baltic. Liệu NATO có thể đạt được sự đồng thuận cần thiết để đưa ra phản ứng vũ trang nhanh chóng hay không?
Để thay đổi tình hình này, chúng ta phải tìm cách biến những tia lửa nhỏ của lòng tin thành một tiến trình hòa bình thực sự bắt nguồn từ lợi ích chung, có khả năng ngăn chặn chiến tranh, trả lại cả người dân và lãnh thổ cho Ukraine, và giúp Nga thoát khỏi tình trạng bị ruồng bỏ trên toàn cầu. Ukraine đã sẵn sàng bắt đầu hành trình này, nhưng bất kỳ tiến triển nào cũng sẽ phụ thuộc vào các bước đi cụ thể từ những người trước đây từng là người bảo đảm an toàn cho Ukraine trước khi trở thành nguồn gốc của sự ngờ vực.
Quay trở lại khuôn khổ của Bản ghi nhớ Budapest sẽ là một bước đi đúng hướng. Một nỗ lực để làm như vậy đã được thực hiện. Quay trở lại ngày 1 tháng 3 năm 2014, đại diện của Vương quốc Anh tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã đề xuất rằng các cuộc tham vấn khẩn cấp theo định dạng Budapest nên bắt đầu. Vào thời điểm đó, sáng kiến này không tiến xa hơn nữa. Bây giờ chúng ta nên cân nhắc quay trở lại định dạng Budapest. Ban đầu, các cuộc tham vấn nên diễn ra mà không có sự tham gia của Nga, vì Moscow đã từ bỏ tư cách bảo lãnh của mình để ủng hộ việc trở thành một lực lượng chiếm đóng. Tuy nhiên, định dạng Budapest sau đó sẽ tạo ra cơ hội cho sự tham gia mới với Điện Kremlin.
Bước đi này đòi hỏi lòng dũng cảm đáng kể và sự sẵn sàng chịu trách nhiệm cho tương lai. Khoảnh khắc này phần nào gợi nhớ đến ngày tháng 9 năm 1946 khi Winston Churchill có bài phát biểu hùng hồn tại Đại học Zurich, mở đường cho sự ra đời của Liên minh châu Âu. Bài phát biểu của Churchill diễn ra vào thời điểm mà những kẻ thù cũ của lục địa bị chiến tranh tàn phá này không thể tưởng tượng được việc hợp tác với nhau. Phiên tòa Nuremberg vẫn chưa đưa ra phán quyết. Tuy nhiên, đây là bước đầu tiên hướng tới sự thống nhất của châu Âu.
Ukraine thấy ít nhất hai hướng hứa hẹn tiến triển có ý nghĩa trong khuôn khổ Budapest. Bao gồm một cấp độ hỗ trợ quân sự và kỹ thuật mới về mặt chất lượng cho Ukraine, cùng với sự giúp đỡ trong việc đưa nhà nước xâm lược ra trước công lý.
Cuối cùng, việc quay lại định dạng Budapest cũng có thể có lợi cho chính nước Nga. Còn cách nào tốt hơn để Điện Kremlin lấy lại lòng tin của cộng đồng quốc tế hơn là giải quyết nguyên nhân chính gây ra cuộc xung đột toàn cầu hiện nay và khôi phục lại những lời hứa đã phá vỡ của Budapest?
Chúng tôi không có ý định từ bỏ định dạng Minsk miễn là nó giúp chúng tôi giải thoát công dân của mình khỏi các nhà tù của Nga, ít nhất là như vậy. Tuy nhiên, chúng tôi cũng phải tìm kiếm các con đường bổ sung để xây dựng lại lòng tin và tăng cường an ninh quốc tế. Trong nỗ lực tìm kiếm một nền hòa bình bền vững với nước Nga của Putin, mọi con đường đều dẫn trở lại Budapest.
...!!!...
Nguồn st
No comments:
Post a Comment